Türkçe ’de iki farklı konotasyona(birincil
ve edebi anlama) sahip bu iki kelimeden kibir için TDK, gururun negatif konotasyonu diyor. Pozitif
olan gurur için özsaygı ya da öz güven, negatifi kibir için kendini beğenme
büyüklenme şeklinde tanımlanıyor.
Kimi atasözlerini doğru bulmam.
Söylenmiştir, ilk kez kullanıldığında bir sıkıntıdan kaynaklandığı için dile
getirilmiştir ama bu onun doğru olduğu ve kullanılması gerektiği anlamına
gelmez. “Bana değmeyen yılan bin yaşasın” örneğinde olduğu gibi.
Gurur ve kibir de aynı cümle içinde
kullanıldığında bana pek doğru gelmiyor. “Yahu helal olsun adamda ne gurur, ne
kibir var.” Denildiğinde kibrinin olmaması tamam da gururunun olmamasını nasıl
takdir ediyoruz ki.
İnsanda gurur olmalı.
Seninle gurur duyuyorum, gururum okşandı,
gururumu ayaklar altına alamam, çok gururluyum derken yaşadığımız içsel sevinç
tartışılır mı?
Esasen iki zıt kişiliği aynı bünyede
barındırmak, insanın naturasına ters. Yani bir insan hem gururlu hem kibirli
olabilir mi? Olabilir. Fakat bakınız kibir ile ilgili birkaç ayet ve hadis
örnekleyeyim mesele daha iyi anlaşılacaktır.
“ Şüphesiz Allah, kibirlenen ve övünen
kişileri sevmez.” Nisa-36
“Yeryüzünde asla kibir ve azametle yürüme,
çünkü sen asla yeri yaramazsın ve boyca da dağlara erişemezsin.” Isra 37
“Hem insanlara karşı avurdunu
şişirme(kibirlenme) ve yeryüzünde çalımla yürüme. Çünkü Allah, kuruntu
edenlerin hiçbirini sevmez.” Lokman-18
Allah “Ey iblis, O benim kudretimle
yarattığıma secde etmene ne engel oldu? Kibirlenmek mi istedin? Sad-75
Mümin suresi 56 ve Nuh suresi 7. Ayetler de
benzer mealdedir.
Ayrıca Peygamberimiz “İçinde zerrece kibir
bulunan kimse asla cennete gidemez” Buyurmuşlardır ki benzer hadisler de hem
sahabeler hem de din alimlerince çokça söylenmiştir.
Hal böyle olunca insanın doğasında –olmaması
gereken ama- negatif olarak bulunan kibir ve olması gereken gururu aynı cümle
içinde iyi yapıyormuşuz gibi kullanmak son derece yanlıştır.
Sonuç olarak insanda gurur olmalı, gurur
yanlışa giden yolun bariyeridir, el frenidir, baskı balatasıdır. Gururu olan
biri üç beş kuruşa tamah etmez. Yanlışa, etik olmayana, hatalıya, zararlıya
karşı dik durmasını bilir.
Kibir; başkalarına saygıyı, doğruyu görmeni,
iyilerin sesini duymanı engeller. Ne oldum delisi yapar, tamahkâr yapar,
saygıyı geçtik sevgiyi yok eder.
Pozitif gururunuzun negatif kibrinize galebe
gelmesi umuduyla…